Fotowoltaika A Obowiązujące Regulacje Prawne

Fotowoltaika jest nowoczesną technologią, dzięki której można łatwo i w bezpieczny sposób przekształcić energię słoneczną na energię elektryczną. Jest to jednocześnie jeden z najszybciej rozwijających się sektorów energii odnawialnej na świecie. Olbrzymim plusem wytwarzania energii w ten sposób jest fakt, że odbywa się to w sposób przyjazny dla środowiska, bez emisji szkodliwych substancji do atmosfery.

Zalety paneli fotowoltaicznych i pozyskiwania energii elektrycznej dzięki nim skłoniły wielu Polaków do dokonania inwestycji w odnawialne źródła energii. Coraz większa popularność tych mechanizmów spotkała się z potrzebą uchwalenia lub wskazania odpowiednich regulacji prawnych, które będą normować lub normują już tego typu materię.

Fotowoltaika, pomimo bardzo szybko zdobywanej popularności, jest dziedziną na tyle młodą, że dopiero powstają pierwsze regulacje wprost odnoszące się do tej specjalności. Do 2015 roku za akty prawne, które regulowały zakładanie, funkcjonowanie i inne sprawy związane z tą formą pozyskiwania energii należało uznać:

• Prawo energetyczne
• Prawo budowlane
• Prawo ochrony środowiska
• Ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
• rozporządzenia i akty wykonawcze, które odnoszą się odnawialnych źródeł energii.

Przykładowo, w art. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku- Prawo budowlane zawarto wiele kluczowych dla tego aktu prawnego definicji. W punkcie dziewiątym tego artykułu zamieszczono definicję urządzenia budowlanego, przez które należy rozumieć urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki. Można łatwo stwierdzić, że instalacje fotowoltaiczne mieszczą się w tak skonstruowanej definicji urządzenia budowlanego, więc według tego aktu prawnego są urządzeniem budowlanym w przypadku, gdy są zamontowane na obiekcie budowlanym.

Z kolei jeśli instalacja znajduje się poza obiektem, są to urządzenia wolnostojące. Prawo budowlane nie wymaga od inwestora uzyskiwania niezbędnych pozwoleń budowlanych ani zgłoszeń w przypadku montażu urządzeń wolnostojących. Pozwolenie na budowę i zgłoszenie nie będą również konieczne w przypadku ogniw fotowoltaicznych na budynku. Wyjątkiem od tej zasady będą jednak urządzenia instalacyjne o wysokości powyżej 3 metrów, przed których montażem należy dokonać zgłoszenia budowlanego. Te regulacje dotyczą jednak tylko i wyłącznie montażu instalacji fotowoltaicznych, dzięki którym użytkownik będzie pozyskiwać energię dla własnych celów. W innej sytuacji, na przykład gdy inwestor będzie planował podłączenie systemu do sieci dystrybucyjnej, czyli zamierza sprzedawać pozyskaną energię w ramach tak zwanej “farmy fotowoltaicznej”- według Prawa budowlanego wznosić będzie obiekt budowlany. Generalną zasadą analizowanego aktu prawnego jest to, że wznoszenie obiektów budowlanych musi być poprzedzone uzyskaniem pozwolenia na budowę.

Również ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym odnosi się do instalacji systemów fotowoltaicznych, toteż decyzja o warunkach zabudowy nie będzie potrzebna w przypadku, gdy chcemy zamontować ogniwa fotowoltaiczne na obiekcie budowlanym w celu wykorzystywania ich w zakresie własnym. Wspomniany akt prawny stawia jedynie warunek, zgodnie z którym dane urządzenie nie może wpływać na zmianę zagospodarowania terenu oraz sposobu użytkowania obiektu, na którym ten obiekt się znajduje. Uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy jest wymagane w przypadku instalacji fotowoltaicznej z której energia ma być dystrybuowana.

Najważniejszym aktem prawnym w tym zakresie jest jednak ustawa z dnia 20 lutego 2015 roku o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. 2015 poz. 478), która weszła w życie 4 maja tego samego roku. Zgodnie z art. 1 ust. 1 tej ustawy, określa ona:

1. zasady i warunki wykonywania działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, biogazu rolniczego – w instalacjach odnawialnego źródła energii oraz biopłynów;
2. mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie energii elektrycznej  z odnawialnych źródeł energii, biogazu rolniczego oraz ciepła – w instalacjach odnawialnego źródła energii;
3. zasady wydawania gwarancji pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii;
4. zasady realizacji krajowego planu działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, który jest opracowywany przez ministra właściwego do spraw energii;
5. warunki i tryb certyfikowania instalatorów mikroinstalacji, małych instalacji i instalacji odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nie większej niż 600 kW oraz akredytowania organizatorów szkoleń;
6. zasady współpracy międzynarodowej w zakresie odnawialnych źródeł energii oraz wspólnych projektów inwestycyjnych.

Analizowana ustawa na końcu przewiduje także kary pieniężne za niestosowanie się do konkretnych jej przepisów.

W art. 1 ust. 3 ustawa o OZE odsyła do Prawa energetycznego, stwierdzając, że do przyłączenia instalacji odnawialnego źródła energii do sieci stosuje się przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2017 r. poz. 220 i 791).

Ten akt prawny zawiera także wiele definicji istotnych dla fotowoltaiki, między innymi: hybrydowej instalacji odnawialnego źródła energii, instalacji odnawialnego źródła energii, małej- i mikroinstalacji, odnawialnego źródła energii oraz prosumenta. Warto w tym miejscu wskazać, jak te pojęcia rozumiane są na gruncie prawa:

Hybrydowa instalacja odnawialnego źródła energii  jest to zespół co najmniej dwóch instalacji odnawialnych źródeł energii, wykorzystujących wyłącznie odnawialne źródła energii, różniących się charakterystyką dyspozycyjności wytwarzanej energii i tworzących w wyniku połączenia spójny funkcjonalnie i obszarowo zestaw zapewniający odbiorcy stały dostęp do energii elektrycznej stosownie do wymagań jakościowych określonych w przepisach prawa energetycznego. Taki zespół instalacji może być też wspomagany magazynem energii wytworzonej z tego zespołu i wówczas oddawana z niego energia elektryczna jest traktowana jako energia z odnawialnego źródła energii.

Instalacja odnawialnego źródła energii to między innymi instalacja stanowiącą wyodrębniony zespół  urządzeń służących do wytwarzania energii i wyprowadzania mocy, w których energia elektryczna lub ciepło są wytwarzane z odnawialnych źródeł energii.

Mała instalacja to instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 40 kW i nie większej niż 200 kW, przyłączona do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu większej niż 120 kW i nie większej niż 600 kW.

Mikroinstalacja to instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 40 kW, przyłączona do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu nie większej niż 120 kW.

Odnawialne źródło energii to niekopalne źródło energii obejmujące energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energię otrzymywaną  z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów.

Prosument to odbiorca końcowy dokonujący zakupu energii elektrycznej na podstawie umowy kompleksowej, wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji w celu jej zużycia na potrzeby własne, niezwiązane z wykonywaną działalnością gospodarczą.

Zgodnie z art. 3 ustawy o OZE podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wymaga uzyskania koncesji na zasadach i warunkach określonych w ustawie – Prawo energetyczne, z wyłączeniem wytwarzania energii elektrycznej w mikroinstalacji, w małej instalacji,
z biogazu rolniczego, a także wyłącznie z biopłynów. Każdy wytwarzający energię elektryczną w ten sposób może uzyskać gwarancję pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii, która jest dokumentem poświadczającym odbiorcy końcowemu, że określona w tym dokumencie ilość energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej lub sieci przesyłowej została wytworzona z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii.

Podsumowując, fotowoltaika jest dziedziną stosunkowo młodą w polskiej rzeczywistości, dlatego nie została jeszcze dostatecznie unormowana. Dużym krokiem w tym kierunku jest jednak ustawa o odnawialnych źródłach energii z 2015, która łącznie z innymi ustawami, jak Prawo budowlane, czy prawo energetyczne, tworzy podwaliny pod działalność związaną z wytwarzaniem energii elektrycznej z energii słonecznej na potrzeby własne lub w ramach działalności gospodarczej.